Πολίτης, Κοσμάς

(λογοτεχνικό ψευδώνυμο του συγγραφέα Πάρη Ταβελούδη, Αθήνα 1893 – 1974). Σε ηλικία δύο ετών πήγε στη Σμύρνη, όπου έζησε ως τη Μικρασιατική καταστροφή. Αργότερα, ως τραπεζικός υπάλληλος, γνώρισε τη ζωή της ελληνικής επαρχίας. Την πρώτη επίσημη εμφάνισή του στη λογοτεχνία έκανε με το μυθιστόρημα τουΛεμονοδάσος(1931), το oποίο απέσπασε αμέσως το ενδιαφέρον της κριτικής. Τα έργα που ακολούθησαν στερέωσαν τη φήμη του ως ενός από τους καλύτερους συγγραφείς της γενιάς του ’30. Τον Π. διακρίνει μια λυρική διάθεση, η οποία εκδηλώνεται με ανεξάντλητες λαμπρές εικόνες, χωρίς αυτό να αποβαίνει σε βάρος της κανονικής εξέλιξης των μύθων, οι οποίοι κινούνται γοργά προς την τελική έκβαση. Αλλά ο Π. δεν είναι μονάχα ένας ξέγνοιαστος λυρικός: η κοινωνική συνείδησή του συλλαμβάνει προβλήματα τα οποία, έξω από το άτομό του, απασχολούν και τους άλλους. Τα προβλήματα αυτά ο Π. καταξιώνει αισθητικά μέσα στο έργο του. Ιδιαίτερα τον απασχόλησε η εφηβική ψυχολογία· τα αφυπνιζόμενα ένστικτα –και πρώτα-πρώτα το ερωτικό– των νέων, τα οποία όμως δεν αναπαριστάνει μέσα σε μια θολή ατμόσφαιρα, αλλά, αντίθετα, διυλισμένα στο κλίμα μιας βαθύτερης αγνότητας και του ονείρου. Στην ίδια ατμόσφαιρα, ρομαντική στο βάθος, κινούνται και οι ώριμης ηλικίας ήρωές του: είναι χαρακτηριστικό ότι αυτοί συνηθίζουν να αναπολούν και να ψιθυρίζουν παλιούς στίχους, που συναντάμε σχεδόν σε όλα τα βιβλία του Π. Τη συγγραφική παραγωγή του έκλεισε το μυθιστόρημαΣτου Χατζηφράγκου, που είναι ένα γοητευτικό βιβλίο αναμνήσεων αφιερωμένο στη Σμύρνη, το μεγάλο και όμορφο κοσμοπολίτικο κέντρο, όπου κυριαρχούσε το ελληνικό στοιχείο πριν από την καταστροφή (1922). Έργα του Κ. Π. σε ξεχωριστούς τόμους έχουν εκδοθεί τα παρακάτω: Λεμονοδάσος(μυθιστόρημα, 1930),Εκάτη(μυθιστόρημα, 1933),Ερόικα(μυθιστόρημα, 1938),Τρεις γυναίκες(νουβέλα, 1943), Το γυρί(μυθιστόρημα, 1945),Κορομηλιά(διηγήματα, 1959),Στου Χατζηφράγκου(μυθιστόρημα, 1963),Τέρμα(μυθιστόρημα, 1975). Επίσης το θεατρικό έργοΜέγας Κωνσταντίνος(1957). Μετέφρασε έργα ξένης λογοτεχνίας (Στάινμπεκ, Φαστ, Χεμινγκουέϊ κ.ά.). Τιμήθηκε δυο φορές με κρατικό βραβείο λογοτεχνίας. Ο Κωσμάς Πολίτης (φωτ. από την έκδ. «100+1 χρόνια Ελλάδα»).